Wojciech Socha z Jaślan- artysta charakterystyczny

Integralną część zbiorów Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie stanowi kolekcja rzeźby, która jest sukcesywnie rozbudowywana.

Poprzez swoją twórczość, ludowi (nieprofesjonalni) rzeźbiarze dawali emocjonalny wyraz wrażliwości artystycznej mieszkańców wsi, wyrażający się w niepowtarzalnym opracowaniu tematów sakralnych. Wykonane ich rękoma kapliczki i figury świętych niejednokrotnie znacznie odbiegają od przyjętych kanonów ikonograficznych.

W 2024 r. do naszych zbiorów trafiły dwie rzeźby, których autorem jest Wojciech Socha (1888-1971) z Jaślan. Artysta był nieślubnym dzieckiem. Jego matka, która nie była w stanie go utrzymać, oddała go na wychowanie obcym ludziom. Gdy miał 15 lat trafił pod opiekę człowieka, który nauczył go czytać. Tak artysta wspominał tamte lata: „Wziął się do mnie rzetelnie i co wieczór uczył mnie dwie godziny (…) posyłał mnie do kościoła, a sam za mnie pasł bydło.” Rok później trafił na służbę do wiejskiego muzykanta, gdzie pomimo ciężkich warunków życia zdobył umiejętności stolarskie i muzykanckie. Obok pasji muzycznej (grał na wielu instrumentach), posiadał drugą- rzeźbiarstwo, którym zajmował się od 1948 roku.

Tak o artyście pisał Franciszek Kotula w publikacji „U źródeł”: „Szczególnie rzewnie wspominam człowieka, którego nie waham się nazwać wyjątkowym – o niemal symbolicznym nazwisku Wojciech Socha. Odkryła go ekipa badawcza Muzeum w Rzeszowie w roku 1967, w Jaślanach koło Mielca. A to dzięki temu, że pod koniec swego stosunkowo długiego żywota, jął się plastyki, powiedziałbym kontemplacyjnej (…)”. Wydarzenia te miały miejsce podczas obozu naukowo- badawczego w Mieleckim. Jak wspomina Teresa Szetela- Zauchowa, artysta był wtedy w złym stanie psychicznym, odczuwał osamotnienie, rzadko opuszczał dom. Odkrycie jego rzeźbiarskich zdolności przez pracowników muzeum dało mu jednak bodziec do rozwoju swoich umiejętności oraz chęć prezentacji swoich prac szerszej publiczności.

Dzięki temu Wojciech Socha wypracował swój własny, indywidualny styl. Charakterystyczne dla jego twórczości są kompozycje rzeźbiarsko- snycerskie. Cechowały się one oszczędną formą rzeźbiarską wolnostojących figurek, rekompensowaną bogactwem koloru i dekoracji.

Zapraszamy na wystawę „Skarbony pamięci”, na której prezentujemy najnowsze w naszej kolekcji rzeźby Wojciecha Sochy.

MZ