Kolekcja stroju ludowego

W zbiorach Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie znajdują się stroje ludowe Lasowiaków, Rzeszowiaków i Pogórzan (oraz niewielka ilość reprezentująca inne regiony), eksponaty związane z wytwórstwem ubiorów, higieną i dbaniem o wygląd oraz inne pośrednio związane ze strojem. Większą część kolekcji stanowią ubiory odświętne, ale należą do niej również ubiory noszone na co dzień. Ponadto w zbiorach Muzeum znajdują się również kostiumy związane z obrzędowością doroczną- np. stroje kolędnicze, mundury i akcesoria Wielkanocnych Straży Grobowych. Posiadamy ok. 2300 elementów stroju- co stanowi ok. jedną piątą zbiorów.

Oprócz samego stroju, niezwykle ciekawe są przedmioty związane z higieną i dbaniem o wygląd (np. lokówki, brzytwy, ręczniki) a także bielizna pościelowa, firanki, obrusy oraz makatki. Na szczególną uwagę zasługują wzorniki haftów, koronek i chust „tureckich”.

Strój ludowy, chociaż zmieniał się wolniej niż ten noszony przez wyższe warstwy społeczne, to jednak i na niego wpływały panujące trendy. Na pocz. XX w. stroje regionalne ulegały zmianom upodabniając się do ubrań noszonych w mieście. W okresie międzywojennym były wypierane przez tzw. „modę krakowską”. Jedną z przyczyn zanikania stroju męskiego była emigracja zarobkowa (a u Pogórzan polepszenie warunków życia spowodowane pracą przy wydobyciu nafty).

Ogromny wpływ na przemiany w ubiorze miały wojny światowe. Chociaż po II wojnie światowej badacze mogli jeszcze znaleźć w terenie elementy stroju ludowego, to raczej były one „donaszane” przez starsze pokolenie. Najdłużej noszone były chustki na głowę, o czym wspomina wielu informatorów i co można było zobaczyć jeszcze do końca XX w. Dlatego dziś, pomimo iż coraz rzadziej można „pozyskać” do Muzeum stroje ludowe, które prawie nie występują już w terenie, to właśnie chustki na włosy, (rzadziej na ramiona), stanowią najliczniejszą grupą eksponatów, które poszerzyły zbiór stroju ludowego.

Kolekcja ta rozwijana jest w specyficzny sposób – najczęściej są to spontaniczne dary, pojedyncze obiekty, ale takie, które posiadają spory ładunek emocjonalny oraz ciekawą historię. Więcej eksponatów pozyskanych w ostatnich latach, zobaczyć można na wystawie czasowej „Skarbony pamięci”, zapraszamy!