Z koronką, w kwiatki lub z postaciami z bajek

Prawdopodobnie chusteczki pojawiły się w Rzymie ok. II w. p. n. e. Wykonywane z tkaniny, służyły do zasłaniania ust, a także ocierania potu z czoła. Informacje o nich pojawiają się na przełomie XIV i XV w. we Włoszech oraz w Wielkiej Brytanii, gdzie chusteczki bawełniane miały zostać wprowadzone do użytku przez ówczesnego króla Ryszarda II. W tym czasie stosowano je już nie tylko, aby otrzeć pot z czoła, lecz także zaczęto je wykorzystywać do oczyszczania nosa. Zyskały wówczas popularność i zaczęto je stosować na większą skalę.
Z początku proste, bawełniane chusteczki do nosa z czasem stały się luksusowym dodatkiem. Jak w przypadku wielu innych przedmiotów, klasa wyższa wykorzystała ich obecność, jako sposobność do podkreślenia swojego statusu majątkowego, produkując je z coraz lepszych i szlachetniejszych materiałów (nie tylko bawełny i lnu, ale i jedwabiu). Chusteczki ozdobne bardzo często były haftowane czy wykończone koronką.
Na chustkach zaczęły pojawiać się wzory – najczęściej stosowano kratę, ale można było spotkać również obrazki nawiązujące do historii oraz polityki. Panowie z wyższych sfer używali ich powszechnie, dzięki czemu stały się symbolem klasy i elegancji oraz męskim atrybutem. W modzie wiejskiej naszego regionu były wyróżnikiem kobiecym. Liczne zdjęcia archiwalne ukazują odświętnie ubrane dziewczęta z misternie wykończoną chusteczką w dłoni (która stała się gadżetem do kościoła i fotografa – obok książeczki do nabożeństwa i bukieciku kwiatów).
Początek XX w. to okres ogromnych zmian. Podczas I wojny światowej pierwszy raz użyto materiału wykonanego z celulozy – który służyć miał jako bandaż oraz element masek przeciwgazowych. Po zakończeniu I wojny chusteczki higieniczne wykonane z papieru zaczęto stosować do demakijażu, szybko jednak odkryto również ich kolejne zastosowania. W 1929 r. następuje przełomowy moment, w którym to amerykańska firma Kleenex zaczyna produkcję chusteczek higienicznych na światową skalę.
Pojawienie się na rynku jednorazowych chusteczek do nosa zastąpiła te bawełniane. Choć w Polsce nastąpiło to znacznie później. Jeszcze w latach 90. XX w. używano chusteczek z tkaniny. Dziś stosuje je mało kto, a i one powoli trafiają do muzealnych zbiorów. W ciągu ostatnich lat kolekcja muzeum poszerzyła się nie tylko o ręcznie szyte chusteczki obszyte koronką szydełkową, ale i te pochodzenia fabrycznego, które były w użyciu jeszcze do niedawna…
W 2021 roku do Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie darowano ok. 50 chusteczek, które (poza najstarszymi obrębionymi szydełkową koronką) zdobią różnorodne hafty lub nadruki, począwszy od kwiatowych, skończywszy na takich, które swoja tematyką nawiązują do postaci z bajek. Część z nich można zobaczyć na najnowszej wystawie czasowej: „Skarbony pamięci”. Serdecznie zapraszamy!