Barwienie henną

Henna (z arabskiego hinnae), łac. lawsonia inermis, jest rośliną barwiącą, z której ususzonych lub świeżych, zgniecionych liści wytwarza się pastę do nietrwałego barwienia paznokci i włosów, malowania wzorów na skórze oraz farbowania naturalnych tkanin i skór zwierzęcych.

Henna używana była od tysięcy lat na całym terenie wokół Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie oraz w Azji. Najstarsze pisemne źródła nawiązują do jej rytualnego użycia podczas obrzędów ślubnych oraz tradycji związanych z płodnością i narodzinami życia. Ten wczesny związek pomiędzy henną, młodością i płodnością stał się źródłem obrządku “Nocy Henny” , popularnie celebrowanej w ściśle żeńskim gronie w noc poprzedzającą dzień ślubu.

W otoczeniu bliskich sobie matron, kuzynek i przyjaciółek, przy wtórze śpiewów, opowieści, żartów oraz porad dla przyszłej żony i matki, marokańska panna młoda poddana zostaje obrzędowi rytualnej kąpieli
w mleku (na znak jej czystości) oraz dekoracji henną. Na jej dłoniach, rękach i stopach malowane są geometryczne lub roślinne wzory symbolizujące płodność, pomyślność i szczęście. Często w zawiłościach dekoracji ukryte jest również imię narzeczonego, swoisty rodzaj talizmanu. Wyjątkowo, w nielicznych tylko plemionach symbole wykonane henną zdobią też ciało pana młodego.

Henna to coś więcej niż piękny wzór lub magiczny znak, sama roślina oraz użyte motywy dekoracji – tak jak wszystko co jest darem natury oraz ludzkiej kreatywności – mają przenieść na oznakowaną tymi
symbolami osobę błogosławieństwo, baraka, chroniące przed nieprzyjaznymi duchami, zawistnym okiem lub rzuconym urokiem.

Dobroczynna moc henny przywoływana jest w Maroku przy każdej okazji: od narodzin, kiedy to ciało matki i jej nowo narodzonego dziecka zabarwione zostają chroniącymi je symbolami; poprzez ceremonie nadawania imion, obrzezania, podczas tradycyjnych obrzędów związanych z cyklem pór roku, w wyznaczone dni świętych mędrców oraz wielkich świąt religijnych; aż po obrzędy związane ze śmiercią. Henna chroni również kopyta i ogony ulubionych koni i osłów oraz łapy cennych psów.

Mężczyźni w kulturze marokańskiej rzadziej używają henny, choć barwienie nią włosów i brody uznawane jest za czynność pozytywną (wynika z tekstów przypowieści z życia proroka Muhammada). Najczęściej barwią oni swe ciała podczas ceremonii obrzezania oraz z okazji muzułmańskiego święta Aid el-Adha (upamiętniającego ofiarowanie Bogu swego syna przez Abra-hama) – wówczas też barwi się henną rytualnie zabijaną owcę.

Alicja Nikiel

Więcej prac Alicji Nikiel zobaczyć można na prezentowanej w naszym Muzeum wystawie autorskiej pt. „Maroko- szkice podróżne”. Serdecznie zapraszamy!