Z Fabryki Fajansu i Majoliki w Kole do naszego Muzeum

Wraz z rozpoczęciem roku 2022 zbiory naszego Muzeum powiększyły się o ok. 170 eksponatów pochodzących z kolekcji pani Krystyny Nowak. Są to wyroby fajansowe takie jak: talerze, misy, świeczniki, dzbanki, elementy zestawów kuchennych oraz galanterii, podchodzące z czterech polskich wytwórni. Przyjrzyjmy się im po kolei, począwszy od Fabryki Fajansu i Majoliki w Kole.

Fabrykę porcelany, półporcelany i fajansu w Kole założyli w 1842 r. Józef Freudenreich i Henryk Wendler. Już po dwóch latach zatrudnionych było w niej 31 osób, pracujących przy 20 warsztatach i mających do dyspozycji trzy piece. Na tym etapie działalności w zakładzie wytwarzano również wyroby szklane, których przykłady jednak nie zachowały się do dnia dzisiejszego.

Od 1880 r. właścicielem fabryki został syn Józefa Freudenreicha – August, za którego zarządów wytwórnia składała się już dwóch zakładów, a w jej ofercie znajdowało się ponad 900 wzorów. Były to przybory stołowe, zestawy sanitarne oraz przedmioty dekoracyjne.

Od 1904 r. firmą zarządzali wspólnie wnukowie Józefa Freudenreicha: Stefan i Czesław. Na początku XX wieku w fabryce pracowało wielu uzdolnionych artystów, m.in. Edward Trojanowski. W 1909 r. wyroby zakładu Freudenreichów zostały nagrodzone Złotym Medalem na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie. W 1912 r. Freudenreichowie zostali odznaczeni dyplomem „Grand Prix” w Kaliszu oraz Złotym Medalem Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej w Warszawie.

Stefan Freudenreich opuścił Koło w 1914 r. Nieczynna podczas I wojny światowej fabryka została zdemolowana przez wojska niemieckie. Produkcję uruchomiono ponownie w 1919 r. Dziesięć lat później wyroby fabryki nagrodzono Brązowym Medalem na Powszechnej Wystawie Krajowej. Czesław Freudenreich dbał o przedsiębiorstwo podczas lat kryzysu ekonomicznego, do wybuchu II wojny światowej utrzymał zatrudnienie na poziomie 200 pracowników. W 1937 r. wysłano do Stanów Zjednoczonych dwie skrzynie artykułów z kolskiej fabryki, wybuch wojny przekreślił jednak szanse firmy na współpracę międzykontynentalną.

Po wybuchu II wojny światowej Czesław Freudenreich (który zaangażowany był nie tylko w pracę zawodową, ale również w działalność społeczną i patriotyczną na rzecz Polski) został rozstrzelany. Fabryka trafiła w ręce niemieckie i prosperowała pod nazwą „Steingutfabrik C. Freudenreich”. Produkcja ograniczona została tylko do zaspokajania rynku lokalnego. Pod koniec wojny zakład został całkowicie zniszczony, a jego dokumentacja wywieziona.

W 1948 r. fabrykę upaństwowiono. W 1963 r. połączyła się z innym kolskim zakładem, zajmującym się produkcją ceramiki sanitarnej, tworząc Zakłady Ceramiki Koło. Po 1974 r. kolska fabryka została połączona z Zakładami Ceramiki Stołowej we Włocławku. W 1991 r. Zakłady Fajansu zawiesiły działalność.

Oglądając stemple widniejące na naczyniach, które trafiły do naszych zbiorów, wiemy że powstały one w latach 1951-1990.

Zakup uzupełnił naszą kolekcję, w której do tej pory znajdowały się naczynia fajansowe pochodzące z Potylicza i Lubyczy Królewskiej datowane na okres przed I wojną światową.

 

Skip to content