Kaukaskie echa – obrazy w miedzi

„Kaukaskie echa – obrazy w miedzi”.

Znaczny wkład Ormian do nauki i kultury polskiej jest powszechnie znany i ma zarówno odległą tradycję, jak i współczesne oblicze. Przykładem najnowszym jest twórczość plastyczna Arama Shakhbazyana – artysty ormiańskiego od kilkunastu lat przebywającego w naszym kraju /ostatnio mieszka w Przysiekach k. Jasła/.

Ormiański artysta twórczo adoptował dla potrzeb swej sztuki starą technikę kształtowania blachy z metali szlachetnych, polegającą na kuciu na odwrocie młotkiem lub puncą z zaokrąglonym zakończeniem, stosowaną od starożytności do wykonywania głównie niewielkich dekoracyjnych naczyń. Początkowo tworzył głównie portrety, później także wizerunki świętych, sceny z kaukaskiej mitologii, obrazy batalistyczne i rodzajowe. W urzekających oryginalną formą, bogactwem treści i wyrazu artystycznego pracach wyraża się najpełniej osobowość artysty. Jednym z pierwszych dzieł, które przyniosły Aramowi Shakhbazyanowi uznanie był portret Leonarda da Vinci, będący od 1962 roku własnością Muzeum Narodowego im. Leonarda da Vinci w Mediolanie.

Galerię znakomitych postaci tworzą powstałe później portrety wybitnego twórcy kultury osetyńskiej Kosty Chietagurowa, rosyjskiego artysty Tchapsajewa, Jawarhalala Nehru – ojca Indii Ghandi oraz papieży Jana Pawła II i Benedykta XVI. Po przemianach ustrojowych lat 90. Aram Shakhbazyana trafił do Polski. Tworzy teraz w nowych warunkach, wśród licznego grona osób zainteresowanych jego sztuką.

Jeden nurt działalności artystycznej reprezentują portrety twórców kultury, obrazy o tematyce batalistycznej (kolejne, stale doskonalone przedstawienia bitwy Polaków z Tatarami w 1578 roku) oraz sceny rodzajowe. Prace tego typu są w zbiorach Muzeum Regionalnego w Jaśle, Muzeum w Trebiszowie (Słowacja) oraz Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie. Drugi, znacznie ważniejszy wiąże się z realizacją drzwi do kościołów ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu czy też wizerunkami świętych. Drzwi zaprojektowane i wykonane przez Arama Shakhbazyana są znakami nowych świątyń w Starachowicach, Skołyszynie, Pogorzynie, Rytrze, Nowym Sączu, a ostatnio w Opocznie. W tej samej konwencji powstały drzwi dla Wyższego Seminarium Duchownego w Radomiu.

Twórczość Arama Shakhbazyana, zwłaszcza z lat ostatnich, ma interesujące odniesienia do historycznych przeobrażeń funkcji sztuki. Przy zachowaniu funkcji przedstawiania, przekazu informacji i estetycznych, artysta ormiański powraca niejako do jej pierwotnego, użytkowego znaczenia.

Wystawa autorska Arama Shakhbazyana.

dr Krzysztof Ruszel