Haft lasowiacki z okolic Kolbuszowej

Lasowiacy zamieszkiwali tereny dawnej Puszczy Sandomierskiej, leżące w widłach Wisły i Sanu. Badacze stroju lasowiackiego, ze względu na różnice w haftach zdobiących elementy stroju kobiecego, wyróżniają trzy mikroregiony kostiumologiczne:

– w północnej części –grębowski, zwany też mokrzyszowsko-grębowskim,

– w centralnej –  kolbuszowsko-raniżowski,

– we wschodniej – leżajski.

W niniejszym wzorniku prezentowane są wzory z mikroregionu kolbuszowsko-raniżowskiego opracowane na podstawie eksponatów znajdujących się w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli w Rzeszowie (karty czarno-białe 1-6) oraz Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej (karty czarno-białe 7-12). Obejmują one elementy stroju kobiecego: spódnice (zwane fartuchem), zapaski, koszule (haftem zdobiono mankiety, przyramki, kołnierzyki i przodziki), chustki oraz zawicia (rańtuchy). Na kartach kolorowych C i D zamieszczono zdjęcia wybranych eksponatów muzealnych, z których zaczerpnięto wzory.

Hafty tej grupy charakteryzują się użyciem nici białej. Odzież z wyszyciem w tym kolorze nosiły mężatki. Panny i mężatki do urodzenia pierwszego syna mogły też nosić ubrania wyhaftowane czerwoną nicią (badania terenowe, MKL Kolbuszowa, Jolanta Dragan, lata 80-te XX w.). W grupie tej widać wyraźną ewolucję haftów od archaicznych form geometrycznych, poprzez wzbogacanie ich motywami roślinnymi, aż po całkowite zastąpienie go motywami roślinnymi (około I wojny światowej), co wiąże się z pojawieniem się haftu dziurkowanego, zwanego angielskim (na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku).

Bartłomiej Jankiewicz

Więcej motywów zdobniczych z tego mikroregionu w najnowszym „Wzorniku haftów” Bartłomieja Jankiewicza”:

Wzornik lasowiacki (muzeum.rzeszow.pl)