Wątki narodowe w stroju rzeszowskim

Jednymi z najbardziej kojarzonych elementów stroju rzeszowskiego męskiego są tzw. sukieniaki* i kamizola*. Z pochodzeniem tych oryginalnych części ubiorów wiązana jest ciekawa historia, którą opowiedział Franciszkowi Kotuli Antoni Bomba z Budziwoja, urodzony w 1868 r.  Mieszkańcy wsi Budziwój, byli stosunkowo bogaci, nie musieli odrabiać pańszczyzny i służyli w wojsku lub pocztach pańskich.  Zapewne służba ta miała wpływ na poczucie tożsamości narodowej Budziwojaków, którzy jako jedni z nielicznych chłopów przyłączyli się do powstańców styczniowych. Podobno jednego z takich ochotników, późniejszego nauczyciela, Tomasza Kotulę,  z drogi do powstańczego oddziału siłą zawrócił ojciec. Młodzieniec ten chcąc podkreślić swoje umiłowanie ojczyzny uszył sobie ubranie przypominające mundur powstańców styczniowych. Niebieski kolor sukna używanego do szycia kurtki (z której wywodzi się kamizola) i sukieniaków nawiązywał do  mundurów ułanów austryjackiej kawalerii, co miało podkreślać wojskowy charakter stroju. Ubiór ten szybko zyskał popularność nie tylko w Budziwoju ale i sąsiednich miejscowościach i z czasem (obok brązowej sukmany) stał się typowym dla Rzeszowiaków.  Co ciekawsze został on zaadaptowany przez oddziały ochotniczej straży pożarnej oraz członków Towarzystwa  Gimnastycznego „Sokół”, i używany był wraz z czapką rogatywką jako mundur galowy.  Czapki rogatywki , zwane czapkami polskimi, noszone były przez kosynierów w powstaniu kościuszkowskim, powstańców styczniowych, a  od 1919 r. stały się oficjalnym elementem polskiego munduru wojskowego. W Archiwum naszego Muzeum można znaleźć zdjęcia mężczyzn ubranych w strój rzeszowski z czapkami rogatywkami na głowie.

kamizola – szyta z niebieskiego (zwanego „siwym”) sukna męska kamizelka, lekko dopasowana w talii, o stojącym kołnierzyku i  kieszeniach z klapkami, zapinana za pomocą haftek (dawniej zapinana na potrzeby); zdobiona haftem  na kieszeniach i metalowymi guzikami wzdłuż rozcięcia

sukieniaki  – szyte z niebieskiego (zwanego „siwym”) sukna męskie spodnie, noszone od święta, na styl wojskowy wypuszczane na wysokie cholewy butów

Kotula Franciszek:
1951, Strój rzeszowski, [w:] Atlas Polskich Strojów Ludowych cz. V, z. 13, Lublin;

Piskorz-Branekowa Elżbieta:
2006 , Polskie stroje ludowe, cz. 1, Warszawa;