Słoma w kulturze tradycyjnej – ciągłość tradycji
Żniwa zakończone, zboża zwiezione – pora więc zająć się słomą i tym wszystkim, co można z niej zrobić trzymając się tradycji!
Słoma jako najłatwiej dostępny surowiec była powszechnie wykorzystywana w plecionkarstwie, które jest najstarszą i najbardziej rozpowszechnioną dziedziną wytwórczości ludowej. Gospodarze we własnym zakresie wykonywali z niej naczynia zasobowe do przechowywania zboża i inne sprzęty codziennego użytku, takie jak dzbanki, króbki do siewu zboża, miarki, talerze, słomianki na chleb czy różnego rodzaju kosze. Stosowano przy ich wyrobie technikę spiralną, natomiast w przypadku kapeluszy, butów i toreb – technikę warkoczową.
W okresie międzywojennym twórcy ludowi zaczęli wytwarzać ze słomy drobne przedmioty dekoracyjne: skrzyneczki, pudełka itp. Surowiec ten wykorzystywany był także przez dzieci do wykonywania zabawek – lalek, zwierząt czy ptaków.
Kobiety przygotowywały ze słomy ozdoby, którymi dekorowano izbę w czasie świąt. Jedną ze bardziej archaicznych były pająki, zawieszane u powały, które – według Tadeusza Seweryna – dzięki temu, że zrobione ze słomy, miały potęgować płodność i podtrzymywać ciągłość wegetacji. Obecność słomy w izbie w tym świątecznym okresie miała zapewniać urodzaj i pomnażać zbiory.
Powszechny był zwyczaj obwiązywania słomą. W czasie Wigilii ludzie obwiązywali się powrósłami słomianymi, aby nie bolały ich plecy, obwiązywano nimi też stół, aby zabezpieczyć domostwo przed ingerencją złych mocy. Powrósłami słomianymi przewiązywali się także kolędnicy, którzy w okresie kolędowania zimowego i wiosennego odwiedzali domostwa na wsi. Wierzono, że słoma ma moc przenoszenia siły magicznej tkwiącej w ziemi, dlatego chroni przed urokami i innymi chorobami.
Słoma jako materiał plastyczny wykorzystywana była do wykonywania kostiumów obrzędowych lub pewnych ich elementów, na przykład czapki czy ogona dla turonia.
W przeszłości słoma odgrywała także ważną rolę w obrzędowości i wierzeniach, miała także zastosowanie we wróżbiarstwie czy lecznictwie ludowym, np. wodą z żytnią słomą myto włosy, żeby były długie, a z owsianą, żeby lepiej rosły.
Zapraszamy do zwiedzania naszego muzeum, gdzie znajdują się te widoczne na fotografiach eksponaty oraz wiele innych, również wykonanych ze słomy!